"Дарога лёну"
Министерство образования Республики Беларусь
Отдел образования Островецкого райисполкома
Государственное учреждение образования
"Дарога лёну"
Кажуць, што беларусы – гэта людзі з валошкавымі вачыма і льнянымі валасамі. І гэта нездарма. Бо лён – спрадвечны спадарожнік беларусаў, ён спакон вякоў дапамагае, падтрымлівае і ахоўвае наш народ, нібы анёлак.
За гэта яго шанавалі і пеставалі ў полі з вясны да восені. Прадучы і вышываючы, жанчыны давяралі яму свае сакрэты і не хавалі слёз, а мужчынаў лён ахоўваў у гарачыню і сцюжу, на працы і паляванні. Лён суправаджаў чалавека цягам усяго жыцця. Навароджанага заварочвалі ў пялюшкі- “мятлікі”, зробленыя з падала матчынай льняной кашулі, жаніх і нявеста абавязкова мусілі пастаяць на льняным ручніку, каб перайсці ў новае, сямейнае жыццё.
Пазнаёміцца з “беларускім золатам”, дакрануцца да гісторыі лёну мы запрашаем Вас у наш этнаграфічны музей.
Музей “Дарога лёну” заснаваны ў лістападзе 2006 года. Але яшчэ з 1984 года ў школе працуюць ткацкія станкі, накоплены вялікі вопыт, багаты матэрыял па ткацтву. З гонарам можна сказаць, што ў 1985 годзе школа ўдзельнічала ў Выставе дасягненняў народнай гаспадаркі ў горадзе Маскве. Работы былі адзначаны дыпломам першай ступені. Ткацкі станок, які ўдзельнічаў у выставе, захоўваецца ў музеі.
Экспазіцыя "Апрацоўка лёну" расказвае аб пааперацыйнай апрацоўцы лёну нашымі прабабулямі: ад сяўбы да атрымання нітак.
Вырошчванне лёну: | |
насенне лёну | |
цвіце лён | |
сарваны лён | |
абабіты лён | |
сцелены лён | |
лён у конусе | |
сноп лёну | |
Прылады для апрацоўкі лёну: | |
мялка | |
трапло | |
грэбень | |
Прылады для вырабу нітак: | |
прасніца з калаўротам | |
вітушкі | |
матавіла |
Экспазіцыя "Вырабы з лёну" знаёміць з цудоўнымі тканымі вырабамі з лёну 30-х – 80-х гадоў мінулага стагоддзя. Гэта абрусы, ручнікі, дываны, якія сімвалізуюць гасціннасць, ветлівасць, хлебасольнасць беларускага народа і ў наш час.
палатно | |
ручнікі | |
абрусы | |
дываны |
Ткацтва – найбольш развітая галіна народнай творчасці ў Беларусі і ў нашай мясцовасці таксама. Даўней ткалі ў кожнай вёсцы, у кожнай хаце. Гэта нялёгкая жаночая праца лічылася абавязковай для гаспадыні. Гаспадыня найперш ткала палатно для адзення, потым неабходныя ў хаце посцілкі, ручнікі і ў апошнюю чаргу з адходаў нітак – ходнікі, мяхі.
Экспазіцыя ўключае:
два рабочыя ткацкія станкі (кросны) | |
ткацкі станок-удзельнік ВДНГ у Маскве ў 1985 годзе | |
прылады для снавання асновы | |
прылады для вырабу нічальніц | |
прылады для ткацтва |
Экспазіцыя "Гісторыя роднага краю" расказвае аб майстрыхах, якія яшчэ ў 1984 годзе аднавілі працэс ткацтва ў нашай школе. Гэта іх рукамі ствараўся і сённяшні музей. Гэта вельмі таленавітыя, працавітыя, проста цудоўныя жанчыны.
Качкан Тарэса Зянонаўна | |
Аўсюкевіч Луцыя Рамуальдаўна | |
Лось Камілія Браніславаўна |
Прапануем Вам, дарагія госці, экскурсію “Дарога лёну” |
|
Давайце пазнаёмімся. Вас цікавіць маё імя? Тады адгадайце загадку пра мяне: Білі мяне, білі, Білі-калацілі, І ў расе мачылі, І ў цяпле сушылі, На кавалкі рвалі, А пасля сушылі, А тады круцілі, Ды яшчэ маталі, А затым бялілі, Ды яшчэ качалі, А нарэшце сшылі Ды на стол паклалі. |
|
- Сапраўды, маё імя – Лён, або Лянок, як ласкава называюць мяне людзі. |
|
- А ці ведаеце вы, як вырошчваюць лён?
-У наш час ўсе работы па вырошчванню лёну выконваюць машыны. А некалі рабілася ўсё ўручную.
-Сеюць мяне ў сярэдзіне мая. Расту я тры месяцы. Цвіту блакітнымі кветачкамі, потым кветачкі ператвараюцца ў каробачкі з насеннем. |
|
-Настае час уборкі лёну з поля. Мяне рвалі і ставілі ў снапочкі.Калі лён выстойваўся, везлі яго ў гумно. Там на таку абівалі каробачкі пранікам – прыладай для абівання. Потым слалі снопікі паблізу вадаёмаў, дзе многа расы. Тут лён вымочваўся 2-3 тыдні. Вымачаны лён сярпамі падымалі і ставілі ў конусы, сушылі, вязалі ў снапы і везлі ў лазню сушыць. | |
-А далей Лянок у сенцах лазні мялі ў мялцы. Аддзялялі абалонку сцябла – кастрыцу. -Потым трапалі, часалі на грэбені і шчоткамі. Атрыманае валакно спляталі ў касу – валакно часанае. А больш грубае валакно – кудзелю – захоўвалі скручанай. |
|
-Далей валакно замацоўвалі на прасніцу з дапамогай спецыяльнай хустачкі і пралі ніткі на калаўроце. Aтрыманыя ніткі перамотвалі на матавіла - атрымліваліся маткі, якія мылі, фарбавалі. Або намотвалі на вітушку. |
|
-На ткацкім станку з ільняных нітак ткалі палатно на кашулі і спадніцы, посцілкі, абрусы, дываны, ручнікі. А яшчэ вілі вельмі моцныя вяроўкі, бічоўкі. Вырабы з лёну вельмі трывалыя, прыгожыя, устойлівыя да гніення. |
|
-Запрашаем наведаць наш музей і вы даведаецеся яшчэ больш цікавага і новага пра “беларускае золата”. |